Samenvatting van het webinar over het belang van beweging met professor Guido Claessen van 4 mei 2022
- Na de revalidatieperiode, gedurende de gewone trainingen is het mogelijk interval trainingen te doen, of duurtrainingen. Dit kan door lopen of fietsen. Is het Ok voor hartpatiënten om duurtrainingen te doen? Hoe lang lopen, hoe lang fietsen? Aan welke hartfrequentie? Of wordt dit afgeraden?
Een vorm van inspanning is voor iedereen goed. Het is belangrijk om dit individueel te bekijken. Algemeen advies: het wordt aan iedereen (hartpatiënt of niet) aangeraden om gemiddeld 150 tot 300 minuten per week fysiek actief te zijn aan minstens een matige intensiteit. Matig is een inspanningsniveau waarbij je sneller gaat ademen en begint te zweten maar nog wel in staat bent volzinnen uit te spreken. Meer inspanning dan 300 minuten per week is mogelijk maar is afhankelijk van de fysieke activiteit die de patiënt deed vóór zijn hartprobleem. Meer intensieve sport (bv joggen) is mogelijk en is een meer efficiënte manier om het gewenste resultaat te bekomen. Competitie is te bekijken op individuele basis en het type hartaandoening. Als sport een negatieve invloed heeft op de hartaandoening, kan competitieve sport afgeraden worden. Dat is eerder uitzonderlijk.
- Bij de hartclub HARPA biedt men groepstrainingen aan, fitness, wandelen en fietsen. Welke training zou u aanraden aan patiënten die pas starten en aan zij die reeds een bepaalde conditie hebben opgebouwd (gevorderden)?
Wie is de patiënt? Een jonge sportieve persoon kan meer doen dan een andere en moet niet van nul starten. Wel is het belangrijk dat ook zij starten in een revalidatiecentrum omdat angst hen soms tegenhoudt om terug te beginnen sporten. Alle vormen van beweging zijn goed, doe vooral een sport die je graag doet en die je zal volhouden. Mensen die blijven bewegen, ook op oudere leeftijd zijn zij die best zullen evolueren, niet alleen op cardiaal vlak maar ook zullen ze minder vatbaar zijn voor beroerte, depressie, uitval van mobiliteit en valneiging. Probeer in elk geval zo weinig mogelijk te zitten. Sta minstens om het half uur op en stap even rond. Wetenschappers vermoeden dat zitten kan leiden tot ontsteking dat op zijn beurt kan leiden tot aderverkalking of verstijving van de hartspier. 1 week verblijf op intensieve vergt 1 maand revalidatie en 3 maanden verblijf op intensieve vergt 3 maanden revalidatie.
- Het belang van opwarmen, cooling down en stretchen bij sportactiviteiten.
De wetenschappelijke evidentie hiervoor is niet heel groot. Wel raden we aan om goed op te warmen omdat uw lichaam en hart zich dan voorbereiden op de inspanning. Dat beperkt het risico op zuurstoftekort van de hartspier. Cooling down is belangrijk om te vermijden een bloeddrukval te doen en zich door de val te kwetsen. Stop dus best niet abrupt met intensief sporten. Stretching kan helpen om de belasting op de spieren te verminderen. Het is niet bewezen dat het invloed heeft op het vermijden van blessures.
- Bijna alle hart- en vaatpatiënten nemen bètablokkers, welke invloed heeft dit op de conditie van de sporter, de vermoeidheid en spierpijnen?
Bètablokkers zijn een noodzakelijk kwaad. Ze kunnen de inspanningscapaciteit beïnvloeden. Ze vertragen het hartritme. Mensen die recreatief sporten gaan daar weinig last van hebben. Bij prestatiesporters gaat het wel de prestatie beïnvloeden. Moeheid en futloosheid kan ook een neveneffect zijn van bètablokkers. Spierkrampen zijn geen frequente bijwerking van bètablokkers maar wel van cholesterolverlagende middelen. Uit een recente studie waarbij men nagaat wat het effect is van cholesterolverlagende middelen op symptomen blijkt weliswaar dat het optreden van spierkrampen voornamelijk voorkomt vanuit het feit dat men medicatie moet nemen en niet specifiek een cholesterolverlagend middel. De helft van de studiepopulatie kreeg een cholesterolverlagend middel de andere helft placebo (een neppil). Toch waren er klachten van spierpijn in beide groepen.
- Veel oudere patiënten zijn beperkt bij het sporten door knie- en gewrichtsproblemen. Is er een verband of is het normale slijtage en hoe blijf je dan in beweging?
Het is belangrijk om een vorm van beweging te vinden die geschikt is voor het individu, vooral bij oudere personen. Best is om eerst de gewrichtsproblematiek te behandelen bij de reumatoloog of de orthopedist. Bewegen is bevorderlijk voor gewrichtsproblemen als de pijngrens het toelaat. Fietsen en zwemmen zijn minder belastend voor de gewrichten.
- Mag men roeien na een pacemaker implantatie?
De eerste maand na de pacemaker implantatie moeten de leads (draden) zich vastzetten en zijn sporten zoals roeien, golf, handbal, rugcrawl afgeraden. Na de eerste maand mogen deze sporten beoefend worden. Wel oppassen met contactsporten die de pacemaker kunnen beschadigen (vb. jagen, door de weerslag van het geweer kan de pacemaker geraakt worden).
- Kan het EKG tijdens buitensportactiviteiten gevolgd worden?
Neen daar zijn momenteel geen systemen voor. Holtersystemen meten de elektrische activiteit gedurende een bepaalde periode maar de resultaten worden achteraf uitgelezen. Telemetriesystemen die gebruikt worden op de dienst revalidatie, worden op dit moment niet gebruikt bij het buitensporten ten dele omdat er niet genoeg mankracht is om de analyse te doen.
- Zijn de voordelen van sport beoefenen evenveel waard als bepaalde medicamenteuze behandelingen, zijn de positieve effecten gelijkwaardig?
Ze zijn gelijkwaardig maar kunnen niet los van elkaar gekoppeld worden. Ze hebben bijkomende effecten op elkaar. Niet bewegen is de grootste risicofactor voor overlijden, maar maakt de mens niet immuun aan hart- en vaatziekten. Alle risicofactoren zoals bv. Hoge bloeddruk, cholesterol, diabetes… moeten aangepakt worden.
VRAGEN
- Kan men VKF krijgen van intensief sporten ?
Daar is geen sluitend antwoord voor. Jarenlange intensieve duursporten verlagen het risico op hartfalen, kransslagaderproblemen maar verhogen het risico op ontwikkelen van VKF. Waarschijnlijk is de oorzaak het grote volume van bloed en de druk die op de hartspier gezet wordt bij grote inspanning. Daarnaast is er ook een familiale voorgeschiktheid voor VKF. Een studie heeft aangewezen dat na het opstarten van een revalidatieprogramma bij sedentaire patiënten met VKF, deze patiënten minder risico lopen om opnieuw VKF te doen in vergelijking met patiënten die geen revalidatieprogramma volgen.
- Hoe komt het dat slechts weinig patiënten nog sporten na hun revalidatie? Hoe krijgen we die mensen terug aan het sporten?
Gebrek aan fysieke activiteit is een even grote risicofactor als hoge bloeddruk, diabetes, cholesterol enz… en moet dus evenveel bevraagd worden door de behandelende arts. Mensen overtuigen dat bewegen heel belangrijk is, is een tijdrovende actie, omdat velen niet beseffen dat gebrek aan fysieke activiteit een risicofactor is.
- Gelden deze adviezen ook voor 90 plussers en geeft fysieke activiteit bij hen ook een overlevingsvoordeel?
90 plussers zijn per definitie bevoordeeld door hun genetische achtergrond. Studies bij 80 plussers hebben aangewezen dat bewegen een gunstig effect heeft op mobiliteit en valpreventie maar ook op verschillende verwikkelingen bv. na een longontsteking.
