Atherosclerose

Wat is atherosclerose?

Bij de geboorte is de binnenwand van onze slagaders glad, waardoor bloed vrij kan circuleren en ook zuurstof en voedingsstoffen naar onze organen kan transporteren. In de loop der jaren kan de slagaderwand beschadigd raken door ontstekingsreacties, waardoor de vaatwand van de slagaders kan verdikken. Dit ontstekingsproces heet atherosclerose en leidt tot de progressieve vorming van atheromateuze plaques, een opeenhoping van vetstoffen zoals cholesterol.

Het zijn deze atheromateuze plaques die ofwel de slagader geleidelijk verstoppen, wat leidt tot een slechte bloedtoevoer (van zuurstof en voedingstoffen) naar het hart (bvb tijdens het sporten), ofwel scheuren waardoor de inhoud in contact komt met het bloed, wat leidt tot de vorming van een klonter en een plotse verstopping van de slagader, waardoor organen geen bloed meer krijgen (hartinfarct, beroerte, …).

Progressie van atherosclerose in de slagader
Vetrijke afzetting

Normale gezondslagader

Instabiele atherosclerotische plaque die kan leiden tot klontervorming

Vorming van atherosclerotische plaques

Wie wordt erdoor getroffen?

In belgië lijden naar schatting minstens 750.000 mense naan atherosclerose.

 Atherosclerose is een ziekte die zich ontwikkelt met de leeftijd. Voornamelijk bij mensen met bepaalde levens-gewoonten of -omstandigheden, zoals een zittende levensstijl, roken of luchtvervuiling ; en bij mensen met cardiovasculaire risicofactoren zoals hoge cholesterol of hoge bloeddruk is het risico op atherosclerose groter.
Bijna alle volwassenen worden getroffen door atherosclerose. De vorming van atherosclerotische plaques verloopt langzaam en progressief. Vaak blijft atherosclerose vele jaren sluimeren zonder symptomen en treden de eerste symptomen pas later op.

1- Wat zijn de oorzaken?

De risicofactoren voor hart- en vaatziekten worden onderverdeeld in niet-wijzigbare en wijzigbare factoren.

Elke factor afzonderlijk verhoogt het risico op een hartaanval of beroerte, maar wanneer er meerdere factoren aanwezig zijn, is het risico nog hoger.

 Niet-wijzigbaar
Sommige factoren kunnen niet aangepast worden, zoals leeftijd, familiale aanleg of man zijn (vrouwen zijn tot de menopauze relatief beschermd door de afscheiding van oestrogenen).

Wijzigbaar

• Roken vernauwt de diameter van de slagaders en doet de bloedvatwanden ontsteken, waardoor er minder bloed naar het hart gaat. Op die manier worden cholesterolafzettingen in de vaatwand gestimuleerd.
• Cholesterol, omdat het de belangrijkste component is van atherosclerotische plaques. Hoe hoger het cholesterolgehalte (en vooral ldl-cholesterol), hoe groter het risico op cardiovasculaire voorvallen.
• Een te hoge bloeddruk zorgt ervoor dat de slagaders dikker en stijver worden en dat de atheromateuze plaques in bepaalde belangrijke slagaders verergeren onder de constante invloed van een te hoge bloeddruk.
• Diabetes , omdat hoge suikerwaarden de ontsteking in de bloedvatwand kan bevorderen.
• Overgewicht is een belangrijke risicofactor, mede door opstapeling van verzadigde vetten in de vaatwand.

2- Wat zijn de effecten op mijn lichaam?

In sommige gevallen veroorzaakt atherosclerose geen symptomen totdat het ver genoeg gevorderd is om een belangrijk bloedvat te blokkeren. Daarom wordt atherosclerose vaak de “stille moordenaar” genoemd.

Atherosclerose kan alle slagaders in het menselijk lichaam aantasten:

• in de slagaders die het hart van bloed voorzien, de kransslagaders, brengt atherosclerose het risico van coronair lijden met zich mee. Het meest voorkomende symptoom van coronair lijden is angina pectoris (pijn in de borststreek, soms uitstralend naar arm of hals) en kan uiteindelijk leiden tot een hartaanval.
• wanneer atherosclerose de doorbloeding van de hersenen aantast, zijn de symptomen neurologisch van aard. De meest voorkomende verschijnselen zijn de transient ischaemic attack of tia, een kortdurende beroerte waarbij snel herstel optreedt, en een beroerte (cva of cerebrovasculair accident).
• ook in de benen kunnen de slagaders aangetast worden. Symptomen hiervan zijn de zogenaamde ‘etalagebenen’.

3- Hoe kan ik het voorkomen en behandelen?

Atherosclerose voorkomen en behandelen

Als het proces van atherosclerose eenmaal is begonnen, en dat begint al heel vroeg in het leven, is het  moeilijk om dat nog terug te draaien. Je kunt er dus best alles aan doen om het te voorkomen. Een gezonde levensstijl met voldoende lichaamsbeweging, een gezond gewicht, een gezond en gevarieerd dieet aangepast aan je behoeften en de juiste opsporing en behandeling van risicofactoren, zijn de wapens die je tot je beschikking hebt.  Naast de aanpassingen in levensstijl zal een medicamenteuze behandeling opgestart worden afhankelijk van je risicofactoren en cardiovasculaire risico. De meeste patiënten krijgen medicatie om hun bloeddruk en cholesterol te verlagen en te reguleren (gericht op het verlagen van ldl-cholesterol). In een verder gevorderd stadium kunnen patiënten ook bloedverdunners krijgen.
Na overleg met je behandelende arts of huisarts wordt je cardiovasculair risico beoordeeld en wordt er besproken hoe en wanneer een behandeling wordt opgestart.

4- Hoe leef je met atherosclerose?

En dan… Hartrevalidatie!

Tegenwoordig neemt een revalidatieteam bestaande uit een cardioloog, fysiotherapeut, psycholoog, maatschappelijk werker, diëtist en ergotherapeut de patiënten onder hun hoede vanaf het moment dat ze worden opgenomen in het ziekenhuis.

Zodra de patiënt weer thuis is, is het in zijn of haar belang om deel te nemen aan een programma voor “hartrevalidatie”. Het belangrijkste onderdeel bestaat uit 3 tot 5 keer per week deelnemen aan fysieke oefensessies onder medisch toezicht, evenals advies over dieet, stressvermindering, bestrijding van risicofactoren en hervatting van beroeps- en vrijetijdsactiviteiten (=secundaire preventie).

Na deze periode van 6 maanden hartrevalidatie is het altijd raadzaam om goed te blijven bewegen door deel te nemen aan de activiteiten van hartpatiëntenclubs, ook wel “hartclubs” genoemd, waar lichaamsbeweging op een leuke, niet-competitieve manier wordt gestimuleerd.
het doel van revalidatie is om slachtoffers van een hartaanval of een ander cardiovasculair voorval weer zin te geven in het leven in al zijn facetten: sociaal-professionele, gezins- en seksuele activiteiten.