Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof (een lipide) die een belangrijke rol speelt in het leven van onze cellen. Het is een van de belangrijkste componenten van de membranen van onze cellen en is essentieel voor de productie van vele hormonen. Maar wees voorzichtig, cholesterol kan snel gevaarlijk worden als het zich ophoopt in de wanden van onze slagaders.
Hoe zit het met de “goede” cholesterol?
Net als iedereen, heb je gehoord van een “goede” en een “slechte” cholesterol. Er is maar één soort cholesterol, die noch goed noch slecht is. In werkelijkheid is cholesterol in het bloed praktisch niet in vrije vorm aanwezig: het is gekoppeld aan transporteiwitten die apoproteïnen worden genoemd. De koppeling van een apoproteïne en een lipide geeft aanleiding tot een lipoproteïne, waardoor het lipide oplosbaar is in het bloed. Twee lipoproteïnen zijn van bijzonder belang voor het cholesterolgehalte: lipoproteïnen met een lage dichtheid (LDL) en lipoproteïnen met een hoge dichtheid (HDL).
Als we het over cholesterol hebben, moeten we daarom een aantal zaken onderscheiden:
- HDL-cholesterol (High Density Lipoprotein): lipoproteïnen met een hoge dichtheid zijn vooral verantwoordelijk voor het transport van cholesterol vanuit de vaatwand naar de lever. De lever zorgt er vervolgens voor dat de cholesterol het lichaam verlaat via de ontlasting. Met andere woorden, HDL-cholesterol (HDL-c) is de cholesterol die niet in onze bloedvaten achterblijft, vandaar zijn reputatie ‘goede cholesterol’.
- LDL cholesterol (Low Density Lipoprotein): lipoproteïnen met een lage dichtheid zijn voornamelijk verantwoordelijk voor het transport van cholesterol van de lever naar de organen. Met andere woorden, LDL-gekoppelde cholesterol (LDL-c) is de cholesterol die waarschijnlijk in de bloedvaten zal terechtkomen, vandaar zijn reputatie ‘slechte cholesterol’.
- Totaal cholesterolgehalte: de som van de twee.
Bij een lipidenbalans worden totale cholesterol en HDL-cholesterol gemeten, waardoor het mogelijk is om LDL-cholesterol (door aftrekking) te berekenen. Het is interessant om LDL-cholesterol te berekenen omdat deze een oorzakelijke factor van atherosclerose is (d.w.z. LDL-cholesterol zal zich ophopen in de wanden van de slagaders). HDL-cholesterol daarentegen is een beschermende factor.
Waar komt het vandaan?
De cholesterol in ons bloed is afkomstig van:
- voedsel (30%)
- onze lever (70%) die aanzienlijke hoeveelheden cholesterolprecursorlipiden produceert.
Welke cholesterolwaarden heb ik nodig om gezond te zijn?
Er is geen specifiek cholesterolgehalte dat een individu in gevaar brengt. Het is de combinatie van vetafwijkingen en andere risicofactoren (hoge bloeddruk, roken, diabetes, zwaarlijvigheid,…) die in aanmerking moeten worden genomen om het globale cardiovasculaire risico van de patiënt in te schatten en het zo effectief mogelijk te behandelen.
De artsen beschikken nu over tools om het globale risico in te schatten. Deze tools zijn zeer doeltreffend en stellen hen in staat de meest geschikte therapeutische aanpak voor te stellen.
- Bij patiënten die al een accident hebben gehad (secundaire preventie), wordt de LDL-c controle uitgevoerd volgens nauwkeurige en strikte normen en worden vaak aanpassingen in de voeding en medicatie voorgeschreven
- Bij personen die nog nooit een accident hebben gehad (primaire preventie), zijn de normen minder strikt en is het de berekening van het totale risico die belangrijk is om te bepalen of cholesterolverlaging de moeite waard is. Over het algemeen worden voor volwassenen volgende waarden nagestreefd:
- een totaal cholesterolgehalte < 2 g/l
- een LDL-c < 1,3 g/g
- een HDL-c > 0,35 g/l
- triglyceriden < 2 g/l
maar het belangrijke punt is dat “cholesterolanomalie + andere risicofactoren (hoge bloeddruk, zwaarlijvigheid, zittend leven, roken, diabetes)” het mogelijk maken om het globale cardiovasculaire risico te bepalen. Inderdaad, bij primaire preventie is een cholesterolgehalte in het bloed slechts een getal. Om te achterhalen of dit cholesterolgehalte een risico voor u is en om te bepalen welk percentage voor u het beste is, moet rekening worden gehouden met de corrigeerbare en niet-corrigeerbare risicofactoren, aangezien men rekening houdt met leeftijd en geslacht bij de berekening van het totale risico.
Frequentie van te hoge cholesterol
Bij de Belgische bevolking met een leeftijd van 35 tot 84 jaar (ongeveer 5.500.000 personen) zijn er ongeveer 1.700.000 personen met 15% kans op een ernstige cardio- of cerebrovasculair accident binnen de 10 jaar. Dit risico bedraagt meer dan 30% voor 350.000 van hen.
Waarom moeten we te hoge cholesterol behandelen?
Cholesterol wordt via de LDL van de lever naar de slagaders gebracht, en dan terug van de slagaders naar de lever (en dan verwerkt en verwijderd) door de HDL. Als de niveaus van deze twee lipoproteïnen niet goed in balans zijn, blijft er waarschijnlijk cholesterol in de wanden van de slagaders achter.
Wanneer het zich in de bloedvaten ophoopt, dank zij de LDL, zal cholesterol bijdragen tot het ontstaan of groei van atheroomplaatjes (plaatjes die de bloedvaten blokkeren en de bloedstroom verminderen). Wanneer deze plaatjes barsten of scheuren, dragen ze bij aan de vorming van stolsels die hartaanvallen of beroertes kunnen veroorzaken.
Anderzijds recupereert de HDL overtollige cholesterol uit het lichaam, met inbegrip van atheroomplaatjes, en brengt overtollige cholesterol terug naar de lever voor recyclage.
LDL-c is de causale factor voor atheromatose en moet daarom als eerste worden verlaagd. Directe meting van LDL-c is over het algemeen moeilijk, de bepaling van de hoeveelheid LDL-c wordt gedaan door berekening van de totale cholesterol-, HDL-c- en triglyceriden (een andere vorm van lipiden) waarvan de meting eenvoudig is.
Hoe verlaagt u uw cholesterolgehalte?
Aangezien onze voeding over het algemeen teveel vet bevat , is een terugkeer naar een gezondere voeding in termen van vetgehalte in ieder geval vereist.
Het is noodzakelijk om minder vet te eten, vooral dierlijke vetten (vlees, volle zuivelproducten, kaas) en vaste vetten bij kamertemperatuur (boter, sommige margarines) te vermijden. Deze zogenaamde verzadigde vetten verhogen het cholesterolgehalte.
Anderzijds worden plantaardige oliën en zachte margarines aanbevolen, zij doen het cholesterolgehalte dalen ( niet overdrijven, want het doel is de totale vetconsumptie te beperken).
Regelmatige lichaamsbeweging (30 minuten per dag indien mogelijk) en niet roken zijn belangrijk om uw slagaders gezond te houden.
