Slaapstoornissen hebben invloed op de gezondheid van uw hart
De mens is de enige diersoort die zichzelf bewust slaap ontzegt, meestal om sociale redenen. Velen weten dat gezond eten en elke dag voldoende bewegen bijdragen tot een betere cardiovasculaire gezondheid. Maar de meesten zijn zich er niet van bewust dat slaap ook heilzaam kan zijn voor hart en bloedvaten.
Een goede nachtrust (in het ideale geval 7 tot 9 uur) kan bijdragen tot een betere gezondheid: slecht slapen heeft nadelige gevolgen, goed slapen zorgt voor positieve effecten. Sommige slaapstoornissen kunnen bovendien het risico op cardiovasculaire accidenten beïnvloeden. Ze worden beschouwd als risicofactoren voor hart- en vaatziekten
Enkele cijfers:
de slaap behoort momenteel tot de top 10 van cardiovasculaire risicofactoren waaraan men iets kan doen
minder dan 6 uur per nacht slapen gaat gepaard met een cardiovasculair risico dat exponentieel toeneemt (hoe minder men slaapt, hoe groter het risico)
bijna 30% van de 15- tot 19-jarigen slaapt te weinig
gaan slapen tussen 22 en 23 uur is bevorderlijk voor de gezondheid van hart en bloedvaten
naar schatting 80% van de mensen die aan slaapapneu lijden (een aandoening met een impact op de cardiovasculaire gezondheid) worden niet gediagnosticeerd en niet behandeld
Wat is slapen eigenlijk?
De slaap is een bewustzijnstoestand waarin de waakzaamheid en de spiertonus afnemen. Hij valt tussen twee periodes waarin men wakker is en speelt een onontbeerlijke rol in onze lichamelijke, fysiologische en psychologische ontwikkeling.
Goed slapen heeft tal van positieve effecten voor ons lichaam. Slecht of onvoldoende slapen daarentegen heeft talrijke negatieve gevolgen voor onze gezondheid. Veel cardiovasculaire risicofactoren vormen een basis voor een slechte slaap (gemeenschappelijke risicofactoren). Maar slecht slapen kan ook een gevolg zijn van andere reeds bestaande gezondheidsproblemen (waaronder bepaalde hart- en vaataandoeningen) die men dus best behandelt.
De slaap verloopt cyclisch: de “langzame” slaap (die het meest verkwikt en maakt dat men lichamelijk recupereert) en de “paradoxale” slaap (het gunstigst voor dromen, gaat gepaard met geestelijk recupereren) wisselen elkaar af. Een normale nacht bestaat uit drie tot zes cycli na elkaar en elke cyclus duurt gemiddeld 90 tot 120 minuten.
De duur van de cycli en hun aantal varieert van mens tot mens en van nacht tot nacht. Slaapkenmerken zijn persoonlijk en kunnen met de leeftijd evolueren. Een universele ideale slaapduur bestaat niet: iedereen moet gaandeweg zijn slaapgedrag aanpassen aan de reële noden van zijn lichaam en het ritme vinden dat het best bij hem past. Het belangrijkste is dat dit ritme zo regelmatig mogelijk is (tijdstip waarop men gaat slapen en ontwaakt).
Om te beoordelen hoe goed men slaapt, bekijkt men drie parameters: duur, regelmaat en kwaliteit.
De slaapduur is een erkende cardiovasculaire risicofactor: minder dan 7 uur per nacht slapen verhoogt de mortaliteit exponentieel (hoe minder men slaapt, hoe groter het risico). Maar uit onderzoek blijkt eveneens dat er een correlatie bestaat tussen “te veel” slapen (meer dan 9 uur per nacht) en de toename van het cardiovasculair risico. Het gaat niet om een oorzakelijk verband (veel slapen is op zich niet slecht voor het hart), maar de band is veeleer symptomatisch: als het lichaam zeer veel rust nodig heeft, wijst dat er soms op dat er iets fout gaat met het hart- en vaatstelsel.
Ook de regelmaat van de slaap is essentieel: elke dag op hetzelfde tijdstip gaan slapen en opstaan is goed voor de gezondheid, desnoods aangevuld met een dutje overdag.
Tenslotte is de kwaliteit van de slaap van fundamenteel belang, want sommige slaapfases leveren meer herstel op dan andere. Men moet dus letten op de gewoonten vóór men gaat slapen – beeldschermen, alcohol, levensstijl, voeding, medicijnen – want die hebben een weerslag op de slaapkwaliteit.
Wat slaap doet voor uw hart
Weet ook dat een gebrekkige nachtrust:
De gevolgen van slecht slapen uiten zich overdag.
- De eetlust vergroot en het risico op gewichtstoename verhoogt
- Het risico op hoge bloeddruk doet toenemen
- De ontwikkeling bevordert van glucose-intolerantie en later diabetes type 2
- Het optreden of terugkeren van hartritmestoornissen (waaronder voorkamerfibrillatie) bevordert.
- Een negatieve invloed heeft op het omgaan met stress
- De dosis energie voor de dag verlaagt, wat minder lichaamsbeweging met zich meebrengt
- De symptomen hartfalen verergert
Al deze elementen verhogen het risico op cardiovasculaire aandoeningen: er is een directe link tussen slaapstoornissen en voorkamerfibrillatie, hoge bloeddruk en hartfalen.
De slaap heeft een weerslag op het ritme van heel onze dag:
dat is wat men het circadiaans ritme noemt. Het heeft gevolgen voor bepaalde hormonen (onder meer het groeihormoon en een aantal hormonen die de eetlust regelen), op het bloedsuikergehalte, op onze bloeddruk maar ook op ons voedingspatroon, onze lichaamsbeweging en onze omgang met stress. Al die elementen hebben een rechtstreekse impact op onze cardiovasculaire gezondheid. Er bestaat een nauw verband tussen slaapstoornissen, voorkamerfibrillatie, hoge bloeddruk en hartfalen.
Waarom slapen we slecht?
De belangrijkste oorzaken van slaaptekort zijn:
- het zich bewust ontzeggen van slaap
- een slechte slaaphygiëne
- een ongunstige slaapomgeving
- een fysieke aandoening (eczema, maagreflux, astma)
- een psychiatrische aandoening (depressie of angststoornissen)
- het gebruik van substanties of medicatie
- slaapstoornissen (zie volgende bladzijdes)
Omgevingsfactoren die invloed hebben op de slaap: het tijdstip van de dag, lichaamshouding, licht, lawaai, en lichamelijke en geestelijke activiteiten.
Sommige mensen hebben een intern circadiaans ritme dat van nature afwijkt van het ritme van hun dag (fasevertraging of -vervroeging, jetlag) en dat leidt tot moeilijk inslapen op de gewenste tijdstippen en tot meer vermoeidheid overdag.
Ook mensen die ’s nachts werken hebben een heel bijzonder slaapritme. Nachtwerk kan overigens worden beschouwd als een cardiovasculaire risicofactor, aangezien andere risicofactoren (hoge bloeddruk, lichaamsgewicht, lipiden, roken) erdoor in de hand worden gewerkt.
Slaapstoornissen
Slaapapneusyndroom
Rustelozebenensyndroom
Parasomnie
Slapeloosheid
Hypersomnie
Slaperigheid overdag
Enkele tips om beter te slapen
Eerst en vooral: vermoedt u dat u aan een van de bovenstaande aandoeningen lijdt? Praat dan met uw huisarts, voor het vinden van de juiste oplossing. Indien u risicofactoren vertoont voor hart- en vaatziekten of een hartaandoening heeft controleer dan de kwaliteit van uw slaap en praat erover met uw huisarts.
Enkele tips voor iedereen, om beter te slapen:
Bij het ontwaken/overdag
- Neem een regelmatig slaappatroon aan. Sta elke dag op hetzelfde tijdstip op, ook in het weekend. Hebt u nood aan een dutje? Doe dat dan net na de middag.
- Sta actief op: steek helder licht aan, stretch uw lichaam, neem een volwaardig ontbijt.
Bij het slapengaan/'s nachts
- Zorg dat je voldoende beweegt of sport, maar doe dat niet te kort voor het slapengaan. Breng een deel van uw dag buiten door.
- Vecht niet tegen de slaap als u hem voelt opkomen: het is duidelijk tijd om naar bed te gaan!
- Gebruik de laatste vier uur voor het slapengaan geen cafeïne (koffie, thee, frisdrank).
- Rook niet voor het slapengaan of als u ’s nachts wakker bent.
- Zorg dat het in uw slaapkamer niet extreem warm wordt (ideaal: tussen 16°C en 19°C).
- Vermijd zware maaltijden ’s avonds, maar ga ook niet met honger naar bed.
- Plaats uw wekker zodat u de tijd niet kunt aflezen. Weersta de drang om op de klok te kijken als u ’s nachts wakker wordt.
- Blijf ten minste één uur voor het slapengaan weg van beeldschermen. Kies voor lekker ontspannende activiteiten.
Onze tips voor een gezond hart
Hartaandoeningen en vaatziekten hebben vaak dezelfde oorzaken.
Logisch dat de preventieve adviezen voor beide dezelfde zijn.
Meet uw bloeddruk en houd die onder of gelijk aan de aanbevolen waarden: 140/90 mmHg.
Meet uw bloedsuikerspiegel (glycemie). Is die op een nuchtere maag hoger dan 100 mg/dl? Ga dan zo snel mogelijk naar de dokter
Meet uw taille en voorkom abdominale obesitas (vet op de buik). De omtrek mag voor vrouwen niet meer dan 80 cm zijn en voor mannen niet meer dan 94 cm.
Slaap goed. Kwalitatieve nachtrust heeft een bewezen invloed op de cardiovasculaire gezondheid.
Ken uw cholesterolgehalte en stabiliseer het op de waarden die uw arts aanbeveelt (de ideale waarden variëren naargelang het algemene cardiovasculaire risico).
Eet gezond en gevarieerd, met een voorkeur voor verse en natuurlijke producten, groenten, fruit, granen, …. Vervang frisdranken best door water en thee.
Stop met roken. Hoeveel u ook gerookt hebt voordien, zodra u stopt vermindert het risico op hart- en vaatziekten.
Doorbreek een zittende levensstijl door elke dag ten minste 30 minuten aan matige lichaamsbeweging te doen (wandelen, traplopen, stretchen).
Activiteiten in ziekenhuizen
Ziekenhuizen
Programma
Ziekenhuis AZ Sint-Elisabeth
Godveerdegemstraat 69 9620 Zottegem
Donderdag 22 september
infostand over slaapstoornissen
Waar? Ingang van het ziekenhuis
Contact: Annelien Liessens
Ziekenhuis UZ Brussel
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel
Donderdag 22 september
infostand: snurken en OSAS – CV risicobepaling – slaapstoornissen en cognitieve gedragstherapie en als titel: Is snurken schadelijk voor uw hart?
Waar? Lobby van het ziekenhuis
Contact: Karin De Gucht
Ziekenhuis OLV Aalst
Moorselbaan 164 9300 Aalst
Zaterdag 24 september
Conferentie: https://www.olvz.be/nl/nieuws/olv-organiseert-op-24-september-infosessie-rond-slaapstoornissen-en-hart-en-vaataandoeningen
Waar? OLV Campus Aalst
Contact: Kristien Crouckaert
Ziekenhuis Jessa
Stadsomvaart 11 3500 Hasselt
Ziekenhuis GZA
Oosterveldlaan 24 2610 Wilrijk
Verspreiding van brochures
Contact: Veerle Smet
Ziekenhuis KLINA
Augustijnslei 100 2930 Brasschaa
Verspreiding van brochures
Contact: Geert Vinck
Ziekenhuis Imelda
Imeldalaan 9 2820 Bonheiden
Verspreiding van brochures
Contact: Veronique Van de Weyngaerdt
Ziekenhuis AZ West
Iepersesteenweg 100 8630 Veurne
Verspreiding van brochures
Contact: Delphine Deneir
Hartcentrum OLV Aalst
Moorselbaan 164 9300 Aalst
Verspreiding van brochures
Contact: Inge Du Bois
Hartcentrum Jan Yperman
Briekestraat 12 8900 IEPER
Verspreiding van brochures
Contact: Mathieu Coeman
Ziekenhuis Onze Lieve Vrouw van Lourdes
Vijfseweg 150 8790 Waregem
Verspreiding van brochures
Contact: Katalien Galle
Ziekenhuis UZA
Drie Eikenstraat 655 2650 Edegem
Verspreiding van brochures
Contact: Ria Loomans
Ziekenhuis ZOL
Schiepse Bos 6 3600 Genk
Verspreiding van brochures
Contact: Dr. David Verhaert
Onze partners
Wij danken onze partners, zonder wie deze campagne niet mogelijk zou zijn geweest.
