actualiteit

Samenvatting van de webinar over hart- en vaatziekten bij vrouwen?

VRAGEN VOOR PROF. DE BACKER EN PROF. GEVAERT

Kan stress hartproblemen veroorzaken bij vrouwen? Stress kan typische cardiale aandoeningen veroorzaken bij vrouwen zoals bijvoorbeeld Tako Tsubo of het gebroken hart syndroom dat voorkomt na een intense emotionele stress (positief of negatief). Dit kan een type hartinfarct veroorzaken waarvoor patiënten moeten opgenomen en behandeld worden Bij stress komen er hormonen vrij zoals cortisone en catecholamines die een negatieve invloed hebben op hart en bloedvaten.
Er wordt veel geschreven over de verschillen tussen vrouwen en mannen maar ook over de verschillende behandelingen die er zouden zijn. Ik heb zelf 3 stents gehad zonder voorgaande klachten (alleen licht geruis volgens de huisarts). Nu neem ik zware bloedverdunners (die geven me o.a. veel blauwe plekken) en atorstatine EG 80 mg. Zijn de dosissen dezelfde voor mannen en vrouwen? Vooral statines baren me zorgen omwille van de bijwerkingen. Bestaat er andere medicatie? Het is belangrijk dat vrouwen geen bloedverdunners of statines ontzegd worden omwille van de angst voor bijwerkingen. Studies hebben bewezen dat vrouwen evenveel baat hebben als mannen met cardiovasculaire medicatie. Medicatie heeft jammer genoeg altijd een keerzijde maar het blijft een noodzakelijk kwaad. Spier- en gewrichtspijnen zijn relatief veel gehoorde klachten bij het nemen van statines. Deze dame met 3 stents heeft een hoog tot zeer hoog cardiovasculair risico, het is belangrijk om dit risico zo laag mogelijk te houden.In principe worden dezelfde dosissen van statines en bloedverdunners gegeven aan mannen en vrouwen. In de praktijk kunnen deze dosissen op individuele basis aangepast worden op voorwaarde dat de effecten gunstig blijven. Bloedverdunners zijn absoluut noodzakelijk na een stentimplantatie om trombose in de stent te vermijden.Bij het voorschrijven van medicatie is het heel belangrijk om het totaalplaatje te bekijken. Soms nemen de patiënten reeds medicatie voor andere niet-cardiale aandoeningen en moet men telkens herevalueren of elk medicijn nog noodzakelijk is en in de gepaste dosis gegeven wordt.

Heeft het teveel aan buikvet dezelfde prognostische betekenis bij vrouwen als bij mannen? Te veel buikvet is even slecht voor vrouwen als voor mannen. Vetopstapeling ter hoogte van de buik bij vrouwen ziet men typisch optreden tijdens de menopauze. Vrouwen verzwaren gemiddeld 5 tot 7 kg tijdens de menopauze zonder wijziging van levensstijl. Men moet als vrouw trachten om een buikomtrek (te meten 2 cm boven de navel) minder dan 88 cm te behouden (mannen < 100 cm). Buikvet is ook mede verantwoordelijk in de ontwikkeling van atherosclerose en is bijgevolg een risico voor hart- en bloedvaten.
Hebben vrouwen die lijden aan het syndroom van Raynaud meer kans op het krijgen van een hartinfarct? (wat is het syndroom van Raynaud?). Het syndroom van Raynaud is een reactie van het lichaam meestal op koudeprikkels waardoor de kleinere bloedvaten vooral in de handen en voeten gaan samentrekken. Hierdoor worden de vingers en/of tenen wit, en bij het weer warm worden verkleuren ze rood tot rood-blauw. Dit kan onschuldig zijn (primair Raynaudsyndroom) maar soms is er een onderliggende aandoening die het syndroom van Raynaud in de hand kan werken (secundair Raynaudsyndroom). Dat kunnen auto-immune aandoeningen zijn zoals lupus of reumatoïde artritis en komen vooral voor bij vrouwen. Bij deze mensen moet het cardiovasculair risicoprofiel goed bekeken worden omdat deze aandoeningen inflammatie bevorderen en dus ook atherosclerose en bijgevolg ook hartaandoeningen.
Welke impact hebben hormonale behandelingen voor de menopauze op hart- en bloedvaten? Vrouwen zijn voor de menopauze beschermd door hun lichaamseigen oestrogenen. Het is ook daarom dat vrouwen een tiental jaren later dan mannen hartproblemen krijgen. Als de oestrogenen wegvallen vallen ook de protectieve effecten weg en verandert de vetdistributie. Binnen het jaar kunnen belangrijke stijgingen ontstaan van de cholesterolwaarden en ook van de bloeddruk. Dit kan natuurlijk ook gerelateerd zijn aan de leeftijd op zich. Daarom is men gaan kijken of het zinvol kan zijn om na het intreden van de menopauze oestrogenen te geven om deze negatieve effecten op te vangen. Deense studies hebben aangetoond dat men voordeel kan halen uit een hormoonsubstitutie die vroeg gestart wordt met de meest natuurlijke oestrogenen (oestradiol) die op de huid worden aangebracht (niet door een pilletje). Bovendien verdwijnen dan ook de andere negatieve effecten van de menopauze zoals opvliegers, nachtelijk zweten enz…
Is er niet te weinig preventieve controle bij vrouwen, specifiek vrouwen die niet buitenshuis werken? Preventie van hart- en vaatziekten bij vrouwen moet verbeteren. Er zijn drie mijlpalen bij vrouwen waar een onderzoek naar het cardiovasculair risicoprofiel noodzakelijk is:

start met de pil;
zwangerschap;
de menopauze.In de drie gevallen moet er een grondige check-up gebeuren van de bloeddruk, cholesterol, bloedsuiker en buikomtrek (vooral bij menopauze). Vrouwen die niet buitenshuis werken en dus geen preventief medisch onderzoek aangeboden krijgen door de werkgever moeten deze onderzoeken zeker doen bij de huisarts, als alles goed gaat moet dit om de 2 à 3 jaar herhaald worden. Bij patiënten waar een probleem gedetecteerd wordt zal de huisarts doorverwijzen naar een cardioloog. Vrouwen die de pil nemen en roken hebben een groter risico op cardiovasculaire aandoeningen. Dus rookstop wordt ten stelligste aanbevolen.

Bij de patiëntenvereniging Harpa trainen mannen en vrouwen samen. Zijn er specifieke trainingen of oefeningen die aangeraden worden voor vrouwen met een hartconditie? Het is belangrijk dat algemene richtlijnen gevolgd worden nl. 150 minuten per week matige tot intense activiteit. Men kan bijvoorbeeld 5 keer per week 30 minuten sporten/bewegen aan één stuk door. Naast dynamische beweging is het ook belangrijk om krachttraining te doen (vb. met gewichten). Om dit schema vol te houden is het belangrijk om een sport te beoefenen die men graag doet. Er bestaan geen specifieke sporten/oefeningen voor vrouwen. Het is wel zo dat vrouwen vaker meer last hebben van gewrichten en spieren als mannen, waardoor bv. zwemmen beter kan zijn dan joggen. Het huishouden doen valt niet onder sporten. Het belangrijkste is in elk geval om te bewegen en sedentarisme zo veel mogelijk te beperken.
Mannen en vrouwen verschillen in deelname aan cardiale revalidatie evenals in therapietrouw met fysieke activiteit. Hoe kunnen gender – specifieke interventies ontwikkeld worden voor vrouwen om hun deelname aan cardiale revalidatie en fysieke activiteit te verhogen? Onderzoeken hebben aangewezen dat 10 tot 15% minder vrouwen deelnemen aan cardiale revalidatie na een hartaandoening. De redenen daarvan zijn de volgende:
1. Ze worden minder doorverwezen dan mannen
2. De vrouwen zelf, ze zien het niet zitten om naar het ziekenhuis te gaan voor revalidatie omwille van logistieke en familiale redenen

Mogelijke strategieën:

Automatische verwijzing na hartaandoening
Individuele revalidatie
Rekening houden met klachten van spieren/gewrichten
Vrouwen apart laten trainen (zonder mannen)
Combinatie van trainen in ziekenhuis en thuis (via app)
Meer flexibele uren aanbieden in het revalidatiecentrum
Cardiale revalidatietraining bij een kinesist in de buurt

HARPA, patiëntenvereniging uit Leuven, biedt 2 keer per week cardiale revalidatietraining aan via zoom.

Klagen mannen sneller dan vrouwen over hun gezondheid? Vrouwen gaan sneller naar een huisarts dan mannen met klachten. Doch, in acute situaties (zoals bv. hartinfarct) wachten vrouwen langer om naar het ziekenhuis te gaan, daardoor is de behandeling vaak later ingesteld en en herstellen ze soms niet volledig.

Vragen van het publiek

Hoever staat het in België met een programma voor SCAD- patiënten (spontane coronaire dissectie)?
SCAD wordt meestal veroorzaakt door stress en emoties/zware inspanning en is een dissectie van de binnenste kant van de bloedvatwand. Soms krijgen deze patiënten een stent, soms herstelt de scheur zich zonder stentimplantaties. In het UZ Gent worden deze patiënten gevolgd door een gespecialiseerde arts. Er is een Europees register lopende om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over SCAD en zo de zorg voor de patiënten te verbeteren.
Heeft extreem weer (vb hitte) invloed op patiënten die een klepoperatie ondergingen?
Extreme temperaturen zowel hitte als koude, hebben een invloed op het cardiovasculair stelsel en vnl op de bloeddruk. Bij mensen met reeds cardiovasculaire aandoeningen, zowel hartinfarcten als klepoperaties enz…, kunnen extreme temperaturen een nefaste invloed hebben.
Welke voeding is goed voor de bloedvatwand?
Mediterrane diëten hebben een positief effect op de lipiden en de bloeddruk. Vette vissen, niet vet vlees, groenten en fruit, olijfolie, vezelrijke voeding zijn goed voor hart- en bloedvaten in het algemeen. Wonderproducten bestaan niet.