ENKELE CIJFERS

Group 8

In België is 31% van de sterfgevallen onder vrouwen te wijten aan hart- en vaatziekten.

Group 14

Hart- en vaatziekten vormen de voornaamste doodsoorzaak voor vrouwen: 42% van de sterfgevallen bij Europese vrouwen, tegen 27% voor kankers.

Group 21

Vanaf de leeftijd van 50 jaar valt voor alle vrouwen een volledige cardiovasculaire check-up aan te bevelen.

Group 28

80% van alle hart- en vaatziekten houdt verband met de levensstijl (lichaams- beweging, voeding, roken, stress, alcohol).

Group 51

In de afgelopen 15 jaar verdrievoudigde het percentage vrouwen onder de 50 jaar dat slachtoffer wordt van een hartaanval.

Group 59

Bij een hartaanval heeft een vrouw 27% minder kans op hartmassage dan een man, terwijl dit toch een essentiële voorwaarde is om te overleven met zo min mogelijk schadelijke gevolgen.

RISICOFACTOREN BIJ VROUWEN

LIGB02_2001_Leaflet_v1_NL_ill_p02

Het hart van een vrouw werkt net zoals dat van een man. Ons hart is een spier met de werking van een pomp. Deze spier wordt gevoed door 3 hoofdkransslagaders. Deze pomp doet ons bloed (als alles goed gaat) op een regelmatig ritme door ons lichaam stromen via onze slagaders en aders.

Soms vernauwen bloedvaten of raken ze helemaal verstopt. Kleine bloedklonters (‘thrombi’) kunnen ook afbreken en mi- greren. Dit kan leiden tot acute problemen zoals een hart- aanval of een herseninfarct, maar ook tot chronische hart- en vaatziekten zoals angina pectoris (pijn op de borst bij inspanning), dementie, claudicatio intermittens van de on- derste ledematen (pijn in het been bij het lopen), chronische wonden en zelfs amputatie van voet of been.

Om het hart en de slagaders gezond te houden, heeft ie- dereen er belang bij om:

  • evenwichtig te eten (niet te vet, niet te zoet, niet te zout);

  • regelmatig aan sport te doen, te wandelen of minstens regelmatig lichaamsbeweging te hebben in functie van de fysieke mogelijkheden;

  • niet te roken en zich niet blootstellen aan passief roken; water te verkiezen boven frisdranken en alcohol;

  • stress te beheersen;

  • zich regelmatig te laten controleren door de huisarts.

 

Voor vrouwen zijn er echter specifieke aandachtspunten.

Het hart van vrouwen is anatomisch kleiner en de slagaders zijn dunner (ze raken dus gemakkelijker verstopt), waardoor ze vat- baarder zijn voor bepaalde risicofactoren (cholesterol, stress, roken, sedentaire levensstijl, diabetes, hoge bloeddruk).

Bovendien hebben de natuurlijke oestrogenen van de vrouw een hartbeschermende werking. Lange tijd waren vrouwen voor hun menopauze daardoor relatief beschermd tegen hart- en vaatziekten en kregen ze er gemiddeld pas een tiental jaar later mee af te rekenen dan mannen. Helaas hebben ingrijpende veranderingen in de levensstijl gevolgen voor het hart van de vrouw, nu zij dezelfde risicogedragingen vertoont als de man: jonge vrouwen roken vroeger en vaker, hebben een meer sedentaire levenswijze, worden in hoge mate blootgesteld aan stress (zowel privé als professioneel), drinken meer alcohol en hebben een minder evenwichtige voeding dan vroeger. Dat alles vermindert het beschermen- de effect van hun natuurlijke oestrogenen en verhoogt hun cardiovasculair risico.

 

RISICOFACTOREN BIJ VROUWEN

LIGB02_2001_Leaflet_v1_NL_ill_p06

‘Risicofactoren’ zijn elementen die het risico op een gezond- heidsprobleem verhogen.

Als wij het over cardiovasculaire risicofactoren hebben, zijn er om te beginnen niet-wijzigbare factoren (waarte- gen wij niets kunnen doen maar waarvan het goed is om ze te kennen):

• leeftijd
• erfelijkheid

Cardiovasculaire risico’s nemen toe met de leeftijd. Wij ra- den een volledige cardiovasculaire check-up aan voor alle vrouwen vanaf de leeftijd van 50 jaar, of vroeger in geval van een combinatie van cardiovasculaire risicofactoren.

Hart- en vaatziekten zijn geen genetische ziekten (op een paar uitzonderingen na), maar er is wel een stuk erfelijkheid in hoe gezond het hart is. Als een van uw naaste verwanten een cardiovasculair probleem had vóór 55 jaar voor een man of vóór 65 voor een vrouw, moet u goed op uw hart letten en er goed voor zorgen.

‘Slechte’ cholesterol (LDL-cholesterol) neigt bij vrouwen bo- ven de 65 toe te nemen. Tegelijk verhoogt een laag peil van ‘goede’ cholesterol (HDL-cholesterol) het ziekterisico van een vrouw meer dan dat van een man.

De professionele loopbaan van vrouwen is tegenwoordig vergelijkbaar met die van mannen, met alle stress die er- bij komt kijken. Tegelijk behouden ze in de meeste gevallen het grootste deel van de zogenaamde ‘mentale belasting’: de organisatorische stress van het privéleven (boodschappen doen, huishoudelijk werk, zorg voor de kinderen, medische afspraken, enz.). Psychologische factoren als angst, stress of depressie hebben een duidelijke invloed op het cardiovascu- laire risico bij vrouwen. Ze leiden soms ook tot gewichtstoe- name (ook schadelijk voor hun gezondheid).

Sinds de jaren 1970 raakten sigaretten steeds meer ingebur- gerd bij jonge vrouwen, niet alleen als een manier om stress maar ook om gewichtstoename te bestrijden.

Tabak is een echte boosdoener, vooral gecombineerd met orale voorbehoedsmiddelen (de pil). De combinatie van de twee verhoogt sterk het risico op bloedklonters (trombose) en dus op beroerte, hartinfarct en vernauwing van de slag- aders van de onderste ledematen.

71% van de Belgische vrouwen heeft onvoldoende lichaams- beweging, wat schadelijk is voor hun gezondheid. Voor vrou- wen van boven de 60 jaar is het nog belangrijker om manie- ren te vinden om regelmatig te bewegen.

Een vrouw met diabetes heeft een 3 tot 7 keer hoger car- diovasculair risico, wat meer is dan een man met diabetes man (2 tot 3 maal hoger risico). Dit benadrukt het belang van een gezonde, vet- en suikerarme voeding en regelmatige lichaamsbeweging. Zowel voor vrouwen als mannen. Het is ook belangrijk om te wijzen op het schadelijke effect van dia- betes op de kleine slagaders. De gevolgen zijn een verhoogd risico op nierfalen, een lagere gezichtsscherpte (retinopa- thie), voet- en beenwonden en zelfs amputatie.

Hoge bloeddruk is een zeer belangrijke cardiovasculaire ri- sicofactor: het is zeer schadelijk voor de slagaders, wat het risico op een hartaanval, CVA, nierfalen, hersenbloeding en dementie sterk verhoogt.

Het is belangrijk regelmatig thuis te controleren (zelfcon- trole) of de bloeddruk in rust niet hoger is dan 140/90 mm, vooral voor vrouwen boven de 60, bij wie hypertensie vaak voorkomt en ernstiger is dan bij mannen.

Overgewicht en zwaarlijvigheid verhogen het cardiovasculai- re risico. Vrouwen moeten hier op letten, vooral tijdens de zwangerschap en menopauze.

De effecten van alcohol zijn bij vrouwen meer uitgesproken dan bij mannen. De maximale dagelijkse consumptie voor vrouwen bedraagt twee eenheden (één eenheid is 10cl wijn of 25cl bier). Meer drinken is schadelijk voor het hart.

Ten slotte bestaan er naast de gemeenschappelijke risi- cofactoren voor vrouwen en mannen ook nog risico’s die specifiek zijn voor vrouwen en hun verschillende hormonale perioden. Bespreek met je artsen (gynaecoloog, huisarts, car- dioloog) en houd rekening met de volgende factoren:

  • osteoporose
  • orale anticonceptie
  • migraine met aura
  • endometriose
  • onregelmatige menstruatiecycli
  • polycysteus ovariumsyndroom
  • vervroegde menopauze
  • auto-immuunziekten
  • postmenopauzale hormoontherapie
  • Zwangerschapsziekten (verhoogde bloeddruk, pre-eclamp- sie, zwangerschapsdiabetes, placenta-infarct, enz.)
  • behandeling van kanker met bepaalde chemotherapieën en met bestraling, met name van de borstkas (borstkan- ker, lymfeklieren, enz.)

Wist je dat?

Drie tot vier sigaretten per dag roken verhoogt het ri- sico op een hart- en vaatongeval met een factor 3! Vijf jaar na het stoppen met roken verdwijnt dit verhoogde risico volledig.

VROUWELIJKE HORMONEN EN HET HART

LIGB02_2001_Leaflet_v1_NL_ill_p12

De natuurlijke oestrogenen van de vrouw hebben een hart- beschermende werking. Gezien het verband tussen deze hor- monen en hun cardiovasculaire gezondheid, moet bijzondere aandacht worden besteed aan de verschillende perioden van hormonale overgang die vrouwen doormaken.

Anticonceptiemiddelen op basis van synthetische oestroge- nen (het merendeel van de anticonceptiepillen, de vaginale ring en huidpleisters) hebben een bloedstollend effect, wat betekent dat het bloed minder vloeibaar wordt. Dit verhoogt het risico op de vorming van bloedklonters in de bloedvaten.

Deze voorbehoedsmiddelen kunnen dus een risico vormen voor vrouwen met een voorgeschiedenis in de familie van embolieën, tromboses of hartaanvallen vóór de leeftijd van 65 jaar.

Anticonceptie met synthetische oestrogenen moet absoluut verboden worden bij vrouwen die roken: roken verstijft de slagaders, waardoor ook het risico op bloedklonters toe- neemt. Zelfs voor wie maar een paar sigaretten per dag rookt, is het absoluut noodzakelijk een voorbehoedsmiddel zonder synthetische oestrogenen te kiezen.

Zwangerschap heeft een zware impact op het lichaam van de vrouw: om de placenta en de foetus van voldoende bloed te voorzien, pompt het hart van een zwangere vrouw 6 tot 7 liter bloed per minuut rond (tegen 4 tot 5 liter bij een vrouw die niet zwanger is). Het hart werkt dus aanzienlijk harder dan normaal: de hartslag verhoogt en de hartkleppen werken op volle capaciteit. Hoewel de meeste vrouwen geen pro- blemen hebben, kan bij sommige vrouwen in deze periode hartzwakte worden vastgesteld. De eerste zwangerschap is dus een goed moment voor een cardiovasculaire screening.

Helaas verdwijnt de natuurlijke bescherming van oestrogeen samen met het afnemen van de hormonen in de menopau- ze (vroege menopauze in het bijzonder is een risicofactor). Het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen neemt op dat ogenblik aanzienlijk toe, en dit voor de rest van hun leven.

Er bestaan hormoonvervangende therapieën voor de meno- pauze, vaak met het doel de symptomen ervan te verminde- ren. Het is aan je arts om de voor- en nadelen van een hor- moonbehandeling tegen elkaar af te wegen en ook om het ideale tijdstip te bepalen om ermee te starten en ermee op te houden. Hormoonbehandelingen die via de mond worden ingenomen (tabletten) verhogen het cardiovasculaire risico en moeten vermeden worden bij vrouwen met andere cardio- vasculaire risicofactoren. Daartegenover staan ‘natuurlijke’ transcutane hormonen (natuurlijke oestrogenen in gelvorm) die eventueel gebruikt kunnen worden in combinatie met oraal toegediend natuurlijk progesteron (volgens het advies van de gynaecoloog). Deze hebben een relatief ‘neutraal’ effect op het cardiovasculaire risico.

Anticonceptie & tabak, een gevaarlijke cocktail!

Bij vrouwen boven de 35 jaar verhoogt de combinatie van anticonceptie die een synthetisch oestrogeen be- vat (pil, huidpleister, vaginale ring…) met tabak het risi- co op een hartaanval met 30!

ZORGWEKKENDE SYMPTOMEN BIJ DE VROUW

LIGB02_2001_Leaflet_v1_NL_ill_p16

Wees als vrouw op je hoede voor:

  • symptomen als kortademigheid;

  • symptomen als extreme vermoeidheid (duizeligheid, zweten);

  • symptomen die lijken op spijsverteringsproblemen (misselijkheid, braken, buikpijn).

 

Bij de vrouw kunnen de symptomen van cardiovasculaire aandoeningen minder typisch of minder verontrustend zijn dan bij mannen. De nog steeds wijdverbreide overtuiging dat vrouwen minder vatbaar zijn voor hartziekten draagt ook bij tot de onderschatting van het belang van deze symptomen.

Laten we het geval nemen van een myocardinfarct (beter bekend als een hartaanval). Dat manifesteert zich meestal als hevige pijn op de borst. Deze pijn op de borst kan ech- ter afwezig of onduidelijk zijn, dit verschijnsel komt vaker voor bij vrouwen. Vrouwen melden meestal andere minder typische symptomen: kortademigheid, misselijkheid, zweten, plotselinge pijn in het bovenlichaam (bovenrug, hals, onder- kaak). Vermoeidheid, rug- of maagpijn, een angstig gevoel zijn soms de symptomen van een hartaanval bij vrouwen.

Deze atypische symptomen, gecombineerd met de onterech- te overtuiging dat hart- en vaatziekten niet bij vrouwen voor- komen, hebben dramatische gevolgen: vrouwen zijn minder geneigd aandacht te besteden aan deze symptomen en op eigen initiatief naar het ziekenhuis te gaan om de passende verzorging te krijgen.

HOE ALS VROUW HARTPROBLEMEN VOORKOMEN?

LIGB02_2001_Leaflet_v1_NL_ill_p20

Preventieve actie ondernemen via een gezonde levens- stijl is zeer belangrijk. Immers, de meeste (80%) van de hart- en vaatziekten worden veroorzaakt door risicofac- toren die rechtstreeks bepaald worden door onze dage- lijkse gewoonten.

Rook je niet? Hou dat dan vooral zo. En blijf zo ver mogelijk uit de buurt van passief meeroken via anderen die het ver- oorzaken zonder dat ze erbij stilstaan.

Rook je wel? Er zijn veel manieren om te stoppen en zo on- middellijk je risico te beperken. We adviseren je om je goed te laten omringen en alle hulp te gebruiken om je verslaving te bestrijden. Aarzel niet om te overleggen met je huisarts of een tabakspecialist. Je kan ook ‘tabakstop’ contacteren (hun gegevens vind je op elk pakje sigaretten). Als je anti- conceptie gebruikt, let er dan op dat het geen synthetische oestrogenen bevat! Vraag gerust advies aan je huisarts of gynaecoloog.

Het WHO beveelt dagelijks 30 minuten matige tot krachtige lichaamsbeweging aan. Er bestaan tal van eenvoudige ma- nieren om meer te bewegen: maak ontspannende wandelin- gen, parkeer telkens minstens 100 meter van je bestemming, neem de trap in plaats van de lift, leg korte afstanden te voet af enz. Het gratis programma Please Stand Up & Move van de Belgische Cardiologische Liga biedt een heleboel tips om een sedentaire levensstijl tegen te gaan.

Reserveer in je bord zoveel mogelijk ruimte voor groenten en peulvruchten. Vermijd overmatige hoeveelheden kaas (geef de voorkeur aan zachte kazen, die zijn minder vet), brood, charcuterie en kant-en-klaar maaltijden.

2 tot 3 keer per week vis, koken met plantaardige oliën (ver- mijd palm- en kokosolie), kruiden en specerijen ter vervan- ging van zout: dit zijn maar enkele kleine tips om je voeding in evenwicht te brengen! Heb je zin in een stukje chocolade? Kies dan voor pure chocolade.

Verkies water boven frisdranken, vruchtensappen en alcohol. Niets is verboden, maar water zou de norm moeten zijn, en al de rest uitzondering.

De eerste stap is proberen om je stress te verminderen door de situaties die stress veroorzaken op te sporen en te ver- mijden. Probeer tegelijkertijd activiteiten te vinden om je te ontspannen en organiseer deze op regelmatige basis. Pret- tige momenten en regelmatig eens goed lachen zijn ideaal om te ontstressen.

En onvermijdelijke stress? Er bestaan technieken om te leren om er beter mee om te gaan en zo je cardiovasculair risico te verminderen: relaxatie, meditatie, sofrologie, psychothe- rapie, enz.

Bespreek je dieet met je arts en laat regelmatig je bloed- cholesterol testen. Dit gebeurt via een bloedafname. Zo krijgt je arts een zicht op je waarden (bloed, nieren, lever, diabetes, schildklier).

Hoge bloeddruk is een zeer belangrijke risicofactor, vooral bij vrouwen. Er zijn geen symptomen waaraan je het kan herkennen. Zo is de helft van de 30% Belgen met een hoge bloeddruk (die dus een risico lopen) zich daar niet eens van bewust. Laat je bloeddruk controleren door je huisarts of controleer hem af en toe thuis zelf met een bloeddrukmeter van goede kwaliteit.

Een regelmatige, goede slaap van 7 tot 9 uur per nacht heeft een positieve invloed op je gezondheid op lange termijn. Ver- geet niet om je slaapkamer dagelijks te luchten en zorg voor een temperatuur van ongeveer 18-19°C.

Blijk je te snurken of last te hebben van slaapapneu (pauzes in de ademhaling tijdens de slaap)? Praat dan met je arts. Doe dat ook als je ongewoon moe bent of de neiging hebt om overdag in slaap te vallen. Ook vrouwen kunnen last heb- ben van slaapapneu.

Hartrevalidatie na een hartaanval of een ander cardiovascu- lair probleem is niet alleen van groot belang om de naweeën ervan tot een minimum te beperken. Maar ook om op korte en lange termijn gezond te blijven. Vrouwen zijn geneigd om deze programma’s minder te volgen programma’s dan man- nen, wat gevaarlijk is voor hun cardiovasculaire gezondheid op korte termijn.

1

Download de brochure door dit formulier in te vullen

2

Doe mee en deel deze boodschap op uw sociale netwerken

Ik deel op:
3

Steun ons met een gift

Sinds 1968 voert de Belgische Cardiologische Liga informatiecampagnes zoals deze dankzij uw vrijgevigheid. Een groot of een klein bedrag: alle giften helpen ons om het aantal hart- en vaatziekten in België te verminderen.

GETUIGE VAN EEN HARTSTILSTAND ?

HOE HERKEN JE EEN HARTSTILSTAND ?

Het slachtoffer verliest het bewustzijn, reageert niet als men luid roept en ademt niet of heeft geen normale ademhaling.

Hoe reageren ?

Bel de 112
en geef het juiste adres op

Ga meteen over tot hartmassage
a. Plaats je handen in het midden van de borst.
b. Op het ritme van “Staying Alive” duw je 30 keer krachtig op de borst van het slachtoffer (100 keer per minuut)

Defibrilleer met een AED :
Zet het toestel aan en volg de instructies.

Wanneer de hulpdiensten aangekomen zijn, wees fier, jouw handen hebben een leven gered… Word HartRidder !

1 minuut gewonnen is 10 % meer overlevingskans !
Een leven redden kunnen we allemaal.

Vull uw INAMI nummer :

Test_inami nl
Je suis médecin
reCAPTCHA

QUIZZ DU COEUR

[charitable_registration]

Quiz van het hart

Testez-Vous nl
U bent
Boutons radio
Hoe oud bent u ?
Hebt u reeds hartproblemen gehad ?
Lijdt u aan diabetes ?
Hebt u een cholesterolprobleem ?
*
Lijdt u aan hoge bloeddruk ?
*
Heeft een lid van uw familie al een cardiovasculaire aandoening gehad ?
Rookt u elke dag ?
Doet u regelmatig aan lichaamsbeweging :het equivalent van minstens 30 minuten stappen per dag, 5 dagen op 7 ?